ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΑΪΡΗΣ

Σήμερα  ο Σύλλογός μας πραγματοποίησε 3ωρη στάση εργασίας (11:00 - 14:00) κατά τη διάρκεια σεμιναρίου επιμόρφωσης που οργάνωσε η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ν.Αιγαίου με θέμα το σχολικό εκφοβισμό και τη βελτίωση του σχολικού κλίματος και των διαπροσωπικών σχέσεων. Στόχος της στάσης εργασίας ήταν η έκφραση των θέσεων των εκπαιδευτικών απέναντι στην αυτο-αξιολόγηση της σχολικής μονάδας και την επερχόμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Στο παρακάτω κείμενο το οποίο αναγνώστηκε στην αίθουσα παρουσία των Προισταμένων και των Συμβούλων Εκπαίδευσης καθώς επίσης και του εκπροσώπου του Συνήγορου του Πολίτη, αναδείξαμε τη σχέση της αξιολόγησης με την διάλυση των σχολείων, την απαξίωση του έργου του εκπαιδευτικού και τον εκφυλισμό της παιδείας.


                                                    ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο σχολικός εκφοβισμός σχετίζεται άμεσα με το γενικότερο κλίμα που επικρατεί στο σχολείο, δηλαδή, πόσο υποστηρικτικό, ενθαρρυντικό και δημοκρατικό είναι το σχολικό περιβάλλον. ‘Έχει παρατηρηθεί ότι όσο πιο ανταγωνιστικό είναι το κλίμα στο σχολείο, τόσο πιο έντονα είναι τα φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού(1). Κεντρικό ρόλο στη δημιουργία ανταγωνιστικού κλίματος παίζουν οι ρόλοι που αναλαμβάνουν τα πρόσωπα της εκπαίδευσης, οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους (σχέσεις συνεργασίας, εξουσίας κτλ.) και το οργανωτικό, θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η σχολική ζωή, το οποίο μπορεί είτε να απελευθερώνει και να δημιουργεί, είτε να καθηλώνει και να καταπνίγει.

Ας φανταστούμε ένα σχολείο, το οποίο έχει 5 τμήματα των 20 μαθητών. Κάθε χρόνο κάθε τμήμα πρέπει να υποβάλλει στον διευθυντή του σχολείου μία έκθεση αυτό-αξιολόγησης ,με βάση την οποία θα πάρει ένα συνολικό βαθμό. Με βάση αυτόν τον βαθμό θα κατανεμηθούν στα τμήματα τα απαραίτητα χρήματα για να αγοράσουν κιμωλίες, γραφική ύλη και ότι άλλο χρειάζονται για την καινούργια χρονιά. Για να δώσουν μια πετυχημένη έκθεση αυτό- αξιολόγησης, τα τμήματα πρέπει να μετρήσουν τα προγράμματα που κάνουν, τις μεθόδους που χρησιμοποιούν και τη γενικότερη αποδοτικότητά τους. Οι μαθητές έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους και την αντίθεσή τους με αυτό το πλαίσιο πολλές φορές ,δεδομένου ότι κάποια τμήματα κάνουν μάθημα σε προκάτ αίθουσες, που πλημμυρίζουν όταν βρέχει με αποτέλεσμα να βραχυκυκλώνει ο ένας υπολογιστής που διαθέτουν, ή ακόμα, ένα τμήμα δεν έχει αίθουσα και κάνει μάθημα στην εκκλησία! Οι μαθητές μέσα από τα προεδρεία των τμημάτων εκφράζουν την αντίθεσή τους. Ο διευθυντής βρίσκεται σε δύσκολη θέση . Οπότε του έρχεται μια ιδέα. Ορίζει τον πρόεδρο του  κάθε τμήματος «διευθυντή», και του δίνει απόλυτη εξουσία να επιβάλλει στους υπόλοιπους πως θα γίνει η αυτό-αξιολόγηση του τμήματός τους. Τυχόν αντιδράσεις  αντιμετωπίζονται με απειλές από τον μαθητή-διευθυντή,  μείωση βαθμού και ξυλοδαρμό από την αστυνομία που καλείται να επέμβει. Το κλίμα μέσα στα τμήματα διαταράσσεται, οι διαδικασίες πολυφωνίας και δημοκρατικών αποφάσεων καταστρατηγούνται, η τρομοκρατία βρίσκεται προ των πυλών.

Ο διευθυντής του σχολείου επιστρέφει με πρόσθετα μέτρα. Τώρα εκτός από τα τμήματα θα αξιολογούνται κι οι μαθητές με έναν καινούργιο τρόπο.  Από τους 100 μαθητές, μόνο οι 25 θα πάρουν 9 ή 10, οι 60 οπωσδήποτε 7 με 8 και οι 15 δυστυχώς θα είναι κάτω από τη βάση.  Και οι μαθητές που χρήστηκαν διευθυντές; Αυτοί θα ανταμειφθούν με το 70 τοις εκατό να είναι άριστοι του 9 με 10. Η ρήξη είναι επίσημη! Το κλίμα μέσα στις τάξεις διαταράσσεται αμετάκλητα. Τα φαινόμενα αυταρχισμού και αυθαιρεσίας αρχίζουν να πληθαίνουν, η ευνοιοκρατία και οι δημόσιες σχέσεις επικρατούν. Η μάθηση για τη χαρά της μάθησης παραγκωνίζεται. Τώρα είναι απλά το μέσο για την επίτευξη του υπέρτατου σκοπού, του βαθμού, που θα εξασφαλίσει στους μαθητές την συνέχεια της φοίτησής τους, και των μέσων επιβίωσης τους. 

Πώς θα χαρακτηρίζαμε άραγε αυτό το σχολείο, αυτό το χώρο μάθησης και εργασίας, από άποψη παιδαγωγικών μεθόδων, δημοκρατικότητας, διαπροσωπικών σχέσεων και βιωσιμότητας ; 

Τον Μάρτιο του 2013 στο Άμστερνταμ πραγματοποιήθηκε το Παγκόσμιο Συνέδριο για το Διδασκαλικό Επάγγελμα. Κάποια αξιοσημείωτα συμπεράσματα ήταν:

1.       Υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη που δεν έχουν επίσημο, εθνικό πλαίσιο αξιολόγησης. Ποιές νομίζετε ότι είναι αυτές; ……. Δανία, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία και η γνωστή για το εκπαιδευτικό της σύστημα, Φινλανδία. Στις χώρες αυτές οι μορφές αξιολόγησης των σχολείων καθορίζονται κάθε φορά από το ίδιο το σχολείο και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς και τις ενώσεις τους , χωρίς καμία απολύτως σύνδεση με το Υπουργείο . Δεν είναι τυχαίο ότι ο Υπουργός Παιδείας της Φινλανδίας έχει δηλώσει πολλάκις ότι « έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στο διδακτικό προσωπικό της χώρας του.»

2.       Συστήματα αξιολόγησης όπως αυτό που επιχειρείται τώρα στη χώρα μας, που βασίζονται σε ποσοτικούς δείκτες, βαθμολογικές κλίμακες και ιεραρχικές θέσεις, έχουν ήδη εφαρμοστεί εδώ και χρόνια με πρωτεργάτες τις Η.Π.Α και την Μεγ. Βρετανία και έχουν αποτύχει οικτρά, αφήνοντας πίσω λαβωμένα, περιθωριοποιημένα σχολεία με μεγάλα ποσοστά σχολικής διαρροής και σχολικού εκφοβισμού (δεν είναι τυχαίο ότι ο όρος bullying προέρχεται από την αγγλική γλώσσα) .

3.       Τέλος το συνέδριο κατέληξε ότι κανένα σύστημα αξιολόγησης δεν μπορεί να είναι πετυχημένο αν δεν αποφασιστεί από κοινού με τον πυρήνα της εκπαίδευσης, δηλαδή τους εκπαιδευτικούς και τις ενώσεις τους. (2)Πετυχημένο ,δε, θεωρείται ένα σύστημα αξιολόγησης όταν βοηθά τον δάσκαλο να σκεφτεί τον μαθητή, και όχι όταν βάζει τον δάσκαλο να σκεφτεί τον εαυτό του και την καριέρα του, δηλαδή όταν είναι συνδεδεμένο με τον μισθό του και την θέση του. (Kai-Ming Cheng, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Hong Kong) 

   

Εμείς οι εκπαιδευτικοί λοιπόν, που αντιμετωπιζόμαστε σαν ταραχοποιοί και τεμπέληδες , εμείς οι εκπαιδευτικοί που στηρίζουμε χρόνια το πολυπαθές δημόσιο σχολείο από τον πενιχρό πια μισθό μας, σε συνθήκες αντίξοες, μακριά από τα σπίτια μας, τις οικογένειές μας, τα παιδιά μας, εμείς οι εκπαιδευτικοί που δώσαμε όρκο στο Σύνταγμα , πώς πρέπει να αντιδράσουμε όταν βλέπουμε να καταπατώνται  οι νόμοι και τα δικαιώματα, να διαιρείται η παιδεία μας σε αφεντικά και προλετάριους, και  να ακολουθεί δοκιμασμένα κι αποτυχημένα μονοπάτια που θα στερήσουν από εμάς, και τους μαθητές μας κατ’ επέκταση, τη χαρά και το δικαίωμα της μάθησης; 

Αυτή η στάση εργασίας  δηλώνει ακριβώς την έμπρακτη αντίρρησή μας, αυτή για την οποία κανείς δεν μας ρώτησε όταν αποφάσισε πίσω από κλειστές πόρτες. Αυτή η στάση εργασίας είναι η επικοινώνηση της αγωνίας μας , είναι χρέος μας , είναι χρέος όλων των εκπαιδευτικών.     

  

(1)   Dorothy L. Espelage,Susan M. Swearer (ed.)    Bullying in American Schools: A Social-Ecological Perspective on Prevention and intervention. Lawrence Erlbaum Associates, Inc, New Jersey, 2004

(2)   Neatoday, March 25, 2013, “ How do high-performing nations evaluate teachers” http://neatoday.org/2013/03/25/how-do-high-performing-nations-evaluate-teachers

   
                                                            για το Δ.Σ.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                                          Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Σοφία Χατζοπούλου                                                                  Βάσω Λαθήρα